ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ : ΦΡΑΝΣΙΣΚΟ ΝΤΕ ΜΠΡΑΝΤΑ

ΦΙΛΕΛΛΗΝΑΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΚΑΙ ΗΡΩΑΣ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ

ΤOY MIGUEL CASTILLO DIDIER

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΝΕΟΣΑΝΕΜΟΣ

Η προσέγγιση της οικουμενικής αξίας του πολυδιάστατου έργου του μέσα από τις σελίδες του βιβλίου και τις αφηγήσεις του συγγραφέα.

Της Αντωνίας Τρουμπούκη

Σημαντικό πολιτιστικό γεγονός ήταν ο ερχομός στην Αθήνα του εξαίρετου φιλέλληνα καθηγητή κ. MiguelCastilloDidier, που γεννήθηκε στο Σαντιάγκο της Χιλής, όπου σπούδασε Φιλοσοφία, Δίκαιο και Μουσική. Είναι ιδρυτής του ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «Φώτιος Μαλλέρος», που λειτουργεί από το 1968. Στο πανεπιστήμιο της Χιλής διδάσκει αρχαία και νέα Ελληνικά, καθώς και κλασσική και νεοελληνική λογοτεχνία.

          Από το 1963 έχει δημοσιεύσει 205 εργασίες και πλήθος άρθρων για τα Ελληνικά Γράμματα σ’ όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής. Έχει μεταφράσει αρχαίους Έλληνες συγγραφείς όπως τον Όμηρο, 11 αρχαίους τραγωδούς, καθώς και 200 νεοέλληνες ποιητές και συγγραφείς. Στον Μιράντα έχει αφιερώσει 5 βιβλία και έχει τιμηθεί από τις πανεπιστημιακές και πολιτικές αρχές της χώρας μας.

          Το μεταφρασμένο στα Ελληνικά βιβλίο του παρουσίασε εκτενέστερα ο ίδιος ο συγγραφέας και ομότιμος καθηγητής της ιστορίας, του Πανεπιστημίου της Κρήτης κ. Χρ. Λούκος, στην αίθουσα του Ινστιτούτου Cervantes στην Αθήνα, σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Χιλής. Παρευρέθη πλήθος κόσμου και πολλοί επίσημοι. Συγκινητική η παρουσία των στενών συνεργατών και φίλων του. Η ατμόσφαιρα ήταν πολύ εγκάρδια. Στο βιβλίο η βιογραφία του Μιράντα ήταν σύντομη και τεκμηριωμένη. Όπως είπε ο ίδιος ο συγγραφέας : «Παρουσιάστηκε με ιδιαίτερη ικανοποίηση στο ελληνικό κοινό, γιατί πρόκειται για το βίο του μεγαλύτερου τέκνου του Νέου Κόσμου, που υπήρξε συνεπής αγωνιστής για την ελευθερία και τον ανθρωπισμό, που βάσισε τα ιδανικά του στην ελληνομάθεια και την ελληνολατρία».

          Το περιεχόμενο του βιβλίου στέλνει μηνύματα διαχρονικά και αποτελεί εγερτήριο ευαισθησίας, αφού μέσα από την παρουσίαση των 5 αφηγηματικών ενοτήτων διδάσκει και πλουτίζει τη γνώση μας για τον παγκόσμιας εμβέλειας ήρωα, στην ζωή του οποίου αποτυπώθηκαν τα μεγάλα γεγονότα του αιώνα. Δείχνει ότι τίποτε δεν είναι ακατόρθωτο, όταν φωτεινές μορφές ηγούνται αγώνων σε κρίσιμες στιγμές καθορίζουν τις τύχες λαών.

          Η ιδιαιτερότητα του ήρωα μας είναι ότι ως ανώτερος αξιωματικός μετείχε στους μεγαλύτερους επαναστατικούς αγώνες, που άλλαξαν τον ρου της ιστορίας, όπως την ανεξαρτησία των ΗΠΑ, την Γαλλική Επανάσταση, την Ισπανοαμερικανική εξέγερση και την πάλη για ενότητα των κρατών της Αμερικής.

          Η ομιλία του συγγραφέα με λόγια που απέπνεαν πολύ αγάπη για την χώρα μας επικεντρώθηκε στην περιληπτική αφήγηση του πολυδιάστατου οικουμενικού έργου του Μιράντα, που είναι σε πολλά σημεία άγνωστος παρ’ ότι υπήρξε τόσο κοντινός μας.

          Το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου είναι αφιερωμένο στην περιπετειώδη ζωή του. Γεννήθηκε στο Καράκας της Βενεζουέλας το 1750. Σπούδασε φιλοσοφία. Φιλομαθής και δεινός μελετητής κλασσικών κειμένων, που διάβαζε από το πρωτότυπο ως γνώστης της Ελληνικής και Λατινικής Γλώσσας. Σαν περιπλανώμενος Οδυσσέας μεταβαίνει το 1775 στην Ισπανία και μετέχει σε στρατιωτικές αποστολές. Το 1783 επιστρέφει στις ΗΠΑ και βοηθά στον απελευθερωτικό αγώνα.

          Από το 1783 ξεκινά για μια δεκαετία ταξίδια στις τρεις ηπείρους της γης για να γνωρίσει όχι μόνον μέσω της γνώσης αλλά και της περιήγησης «Το μεγάλο βιβλίο του Σύμπαντος» για να εκπληρώσει την υλοποίηση του για την ελευθερία της αμερικάνικης πατρίδας. Να γνωρίσει πολιτισμούς και συστήματα που επηρέασαν τις πολιτικοστρατιωτικές επιλογές του. Είναι ο πρώτος Αμερικάνος που ήλθε στην χώρα μας. Η Ελλάδα χώρα της Δημοκρατίας υπήρξε ο πρώτος του σταθμός.

          Την χώρα μας επισκέπτεται στις 15/5/1786, μετά από δύσκολο πολυήμερο ταξίδι. Αποβιβάζεται στην Πάτρα, επισκέπτεται την αρχαία Κόρινθο, την Νεμέα και από τον Πειραιά φθάνει έφιππος στην Αθήνα. Στο ημερολόγιο του, υμνεί την ελληνική φιλοξενία και την ομορφιά των ανθρώπων. Εδώ, είπε, ο κόσμος όλος τραγουδά. Είναι η μόνη χώρα στην οποία αγόρασε κατοικία, κοντά στην Ακρόπολη, που την χαρακτηρίζει το μεγαλοπρεπέστερο μνημείο. Επισκέπτεται επίσης τον Τύμβο του Μαραθώνα, τους Δελφούς. Αναχωρεί για την Σμύρνη και την Κων/πολη, όπου θαυμάζει την μοναδικότητα του μεγαλείου της Αγ. Σοφίας.

          Στην Χερσώνα της Κριμαίας επισκέπτεται τον Ευγ. Βούλγαρη, παντού αφιέρωσε το σύγγραμμα του με τίτλο : «Στοχασμοί στους δύσκολους καιρούς του σύγχρονου Οθωμανικού κράτους». Πιστοί σύντροφοι του, τα βιβλία και οι αρχαίοι συγγραφείς, Παυσανίας, Στράβων και τόσοι άλλοι. Τις σκέψεις του γράφει στο ημερολόγιο «Κολομβεία» με ελληνική κατάληξη – εια. Το ίδιο όνομα ήθελε να δώσει στην αγαπημένη του πατρίδα Αμερική, ενώ το κράτησε μόνον η σημερινή χώρα της Κολομβίας.

          Το ταξίδι του συνεχίστηκε σ’ όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης, την Ιταλία, την Ρώμη, την Γαλλία όπου υπηρέτησε ως υποστράτηγος στη Γαλλική Επανάσταση. Στο Λονδίνο φρόντιζε για την ανεξαρτησία της Ισπανόφωνης Αμερικής.

           Τον 19ο αι. οι αγγλογαλλικοί πόλεμοι έφεραν την ισπανική ήττα. Τα νεοσύστατα κράτη της Κολομβιανής Αμερικής προσπαθούν ν’ αυτοκαθοριστούν στα όρια των παλαιών ισπανικών περιφερειών. Η λέξη «αμφικτυονία» απαντάται για πρώτη φορά από τον Μιράντα στο Λατινοαμερικάνικο Κογκρέσο το 1797, ο οποίος ως Γενικός Διοικητής του Κολομβιανού στρατού αρχίζει την πρώτη ένοπλη εκστρατεία κατά της Ισπανικής αποικιοκρατίας το 1806 στην πόλη Coro, τότε πρωτεύουσα της Βενεζουέλας. Στο ιστιοφόρο Leanderπου κυμάτιζε η σημαία που ο ίδιος είχε σχεδιάσει με κολομβιανά χρώματα και βρίσκονται σήμερα στις σημερινές της Βενεζουέλας, Κολομβίας και Ισημερινού διάβασε την «Διακήρυξη προς τους λαούς της Αμερικανοκολομβιανής ηπείρου» για την οποία διαβάζουμε στην σελ. 72 του βιβλίου που λέει χαρακτηριστικά «… αδιακρίτου φυλής και χρώματος ας πιστέψουμε όλοι ότι είμαστε πολίτες και τιμές ανήκουν στη ηθική αξία και την αρετή βάσει μόνον αυτών θα δίνονται τα στρατιωτικά και πολιτικά δικαιώματα …Η ένωσή μας μόνον θα εξασφαλίσει σταθερότητα και παντοτινή ευτυχία»!!!

          Συνεχίζει τις απελευθερωτικές προσπάθειες. Το 1811-14 διεξάγονται σκληρές μάχες από την Βενεζουέλα ως την Αργεντινή. Η γη διανέμεται στους αγωνιστές. Αντιμετώπισε την σκληρή στάση των Φεουδαρχών «μαντουάνος» και «κουαδίγιος» και τον συνεχή διωγμό της Ιεράς Εξέτασης που είχε απαγορεύσει δι’ αφορισμού την ανάγνωση της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων στο δικαστήριο της Καρθαγένης. Ο Μιράντα αντιπροσώπευε τον επαναστάτη που σχεδίασε το σύνταγμα, τους χάρτες και την διακήρυξη ανεξαρτησίας, την υλοποίηση των οποίων συνέχισε ο Σ. ΒΟΛΙΒΑΡ, ο οποίος επισκίασε το έργο του ύψιστου ήρωα. Το 1883 διαφοροποιήθηκαν οι απόψεις και έχουν αποδοθεί οι δέουσες τιμές.

          Το τέλος ήταν οικτρό για τον Μιράντα. Στις 7/1/1814 μεταφέρθηκε στις φυλακές του Cardifως πολιτικός εγκληματίας. Θάφτηκε αλυσοδεμένος σε σκοτεινή φυλακή. Ως την τελευταία στιγμή επικαλείτο την τιμή του ισπανικού έθνους για την απάλειψη της δυστυχίας της πατρίδας του.

          Πέθανε στις 14/7/1816 την 27η επέτειο της Γαλλικής επανάστασης. Κοιμάται ξεχασμένος σε μια γωνιά χωρίς επιτύμβια στήλη κι επιγραφές. «Φόρτωσε την καρδιά του με όλες τις αλυσίδες, που οι μαθητές του αφαίρεσαν από τους αμερικάνικους λαούς» θα πει ο ελευθερωτής της Χιλής B. Higgins.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

          Ο Μιράντα κατατάχθηκε στο πάνθεον των Εθνικών Ηρώων. Το 2010 εορτάσθηκαν τα 200 χρόνια από τους αγώνες του. Η επαναστατική του σκέψη συντάραξε από το Μεξικό μέχρι το Μπουένος Άυρες. Κάτω από τις προτομές του Ομήρου, του Σωκράτη και του Απόλλωνα, που συμβόλιζαν την ποίηση, την φιλοσοφία και το ελληνικό κάλλος γίνονταν οι μυστικές συναντήσεις του Βολιβάρ, Bello και LopezMender.

          Το 2ο κεφάλαιο του βιβλίου τιτλοφορείται «Μια ζωή, μια αέναη διδασκαλία» με υπότιτλους «Διδάσκοντας πάντα την Ελληνική Γλώσσα, την ελευθερία, τους ελευθερωτές». Ακούραστος για δεκαετίες παρέδιδε μαθήματα ευθύνης, λογικής στάσης και κριτικής σκέψης, όπου βρίσκονταν, στο κατάστρωμα του πλοίου, στην ύπαιθρο, στην φυλακή. Στο πολύχρωμο πλήθος άξεστων ανθρώπων που δεν είχαν συνειδητοποιήσει καλά την αποστολή τους. Μιλούσε για την χρυσή κλασική εποχή, που θα επιστρέψει στην Κολομβιανή Αμερική.

          Μεθοδικός, κρατούσε σημειώσεις, έγραφε προκηρύξεις, κουβαλούσε πάντα μαζί του το τυπογραφικό πιεστήριο, συνέλεγε υλικό από μαρτυρίες, έντυπα, χειρόγραφα, για να δημιουργήσει το αρχείο που ονόμασε «Κολομβεία» και να το παραδώσει στην πατρίδα του την Βενεζουέλα. Η πολυδιάστατη βιβλιοθήκη του περιέχει 170 ελληνικά συγγράμματα. Σήμερα η συλλογή των ελληνικών βιβλίων ευρίσκεται στο πανεπιστήμιο του Καράκας. Επιπλέον περιέχει εκτός από όλους τους αρχαίους κλασσικούς, τους βυζαντινούς και νεοέλληνες από τον 18ο αι. Σήμερα έχει γίνει ψηφιοποίηση αυτού του αρχείου για την επικοινωνία του έργου με την νεολαία της Βενεζουέλας, καθώς και στην χώρα μας έχει στηθεί ανδριάντας του Μιράντα στην Πάτρα.

          Στο τελευταίο κεφάλαιο ο συγγραφέας αφιερώνει στον πρόδρομο της Ελληνικής Επανάστασης ΡΗΓΑ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗ (1757-1798). Παραθέτει τις εκπληκτικές ομοιότητες, που είχε με του Μιράντα ως προς τη διακήρυξη ευρέων πατριωτικών κοσμοθεωριών, για την ίδρυση πολυεθνικού κράτους ανεξάρτητα απ’ όποιες διαφορές γλώσσας, θρησκείας κ.λπ. Και οι δύο συνέταξαν πρόγραμμα της εφαρμογής μέσω συνταγματικών διακηρύξεων. Έδωσαν τεράστια σημασία στη εκπαίδευση και ήταν λάτρεις του αρχαιοελληνικού πνεύματος. Βοήθησαν στην ανεξαρτητοποίηση ευρύτερων περιοχών και πλήρωσαν με τη ζωή τους την δράση τους.

          Τελειώνοντας ο συγγραφέας είπε ότι «οι παρακαταθήκες τέτοιων ηρώων αποτελούν αξίες παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς ως ηθική επιταγή. Ήρθα στην Ελλάδα» είπε, «να προσκυνήσω ίσως για τελευταία φορά τους ιερούς αρχαιολογικούς χώρους». «Η μετάφραση του βιβλίου» είπε, «θα βοηθήσει και στο ότι βλέπουμε ότι η αγάπη για τον ελληνικό πολιτισμό εμπνέει ηθικές αξίες και εμψυχώνει λαούς».

          Εμείς συγχαίρουμε τον συγγραφέα και ευχαριστούμε για την πολυδιάστατη προσφορά του φιλελληνικού έργου του. Ευχόμαστε να είναι πάλι κοντά μας να παίρνουμε ενέργεια από την δυναμική παρουσία του και το βιβλίο του να είναι καλοτάξιδο.